Het had zaterdag voor Joden over de hele wereld een dag van intense vreugde moeten zijn. Die dag werd namelijk Simchat Thora, de Vreugde der Wet gevierd. Maar het gruwelijke geweld van de Palestijnse terreurorganisatie Hamas dompelde Israël en Joden over de hele wereld in rouw. En toch was er vreugde en werd er zelfs gedanst in synagogen. In onderstaande column legt opperrabbijn Jacobs uit hoe dat zit: ‘Wie we ook zijn, wat er ook gebeurt dat geschenk, genaamd de Thora, kan ons, het Joodse volk, niet en nooit worden ontnomen.’
We komen net terug uit Londen waar we bij onze dochter de laatste twee dagen van het Loofhuttenfeest hebben doorgebracht. Ik wil op een bijna on-diplomatieke wijze met u delen hoe de laatste dag van het Loofhuttenfeest, Soekot, in vele synagogen, ook in Israël, is gevierd.
Simchat Thora – Vreugde der Wet, is de afsluiting van de periode van de Hoge Feestdagen die begonnen met Rosj Hasjana, Joods Nieuwjaar en zondag dus eindigde met Simchat Thora, Vreugde der Wet. In vele synagogen was het verlangen om vrolijk met de Thorarollen te dansen totaal afwezig vanwege de toestand in Israël.
In vele synagogen was de vreugde verdwenen. Maar in weer andere synagogen leek het alsof de vreugde juist intenser werd.
In Londen vernamen wij, de bezoekers van een van de grotere synagogen in de orthodox Joodse wijk Stamford Hill, de ramp die Israël op deze dag heeft getroffen via de beveiligers. De beveiliging moest namelijk vanuit de Engelse of Londense overheid, althans zo vertelden ze dat, opgevoerd worden en dus kregen we via de beveiligers te horen wat er gaande was. In vele synagogen was de Vreugde die deze dag zo centraal had moeten staan, meteen verdwenen nadat men besefte wat zich in Israël afspeelde. Maar in weer andere synagogen leek het alsof de vreugde juist intenser werd. Dat het dansen met de Thora-rollen een ander dansen werd dan voorgenomen.
Vrolijker?
Simchat Thora kan op twee manieren vertaald en geïnterpreteerd worden. Een vertaling is dat wij, de Joden, blij zijn met de Thora. Maar een andere vertaling luidt dat de Thora vreugdevol is met ons, omdat wij de woorden van de Thora respecteren en ernaar leven en hem, de Thora, met eer en respect behandelen. Gelijk Joods Nieuwjaar totaal anders is dan het maatschappelijk Nieuwjaar met oliebollen, vuurwerk, sterke drank en vaak losbandigheid, zo ook is Simchat Thora veel meer dan uitsluitend een vreugdevolle dag, een dag van ‘in de hemel is geen bier, daarom drinken we het hier’.
Vreugde kent vele niveaus. Een mens is blij omdat hij een mooi cadeautje krijgt, een prijs heeft gewonnen en vul maar in. Niks mis mee, maar de echte vreugde gaat veel en veel dieper. Vreugde doorbreekt grenzen. Als een mens voor de koning staat en eigenlijk een straf zou verdienen voor een misstap die hij had begaan, dan is het denkbaar dat als de koning in een zeer goede bui is, hij afwijkt van de wet en vanuit een innige blijdschap degene die gestraft had moeten worden, juist beloont. Als ik een medemens vriendelijk en correct bejegen, dan is de kans groot dat ook hij zich naar mij vriendelijk opstelt. En dat is precies de betekenis van Vreugde der Wet. We zijn intens dankbaar aan de Eeuwige onze G’d dat Hij ons Zijn Thora heeft gegeven, Zijn heilige Woorden, Zijn Bijbel. Wie we ook zijn, wat er ook gebeurt dat geschenk, genaamd de Thora, kan ons, het Joodse volk, niet en nooit worden ontnomen.
En als wij ons ondanks alles toch intens en uitbundig verheugen met de Thora, dan hopen we dat ook HIJ zich naar ons toe vreugdevol zal opstellen en dus de gewone regels niet zal hanteren. Niet zal straffen, terwijl feitelijk dat wel terecht zou zijn. En daarom werd er in de synagoge waar ik Simchat Thora vierde, juist met een bijna onvoorstelbare vreugde gedanst.
We zijn intens dankbaar aan de Eeuwige onze G’d dat Hij ons Zijn Thora heeft gegeven, Zijn heilige Woorden, Zijn Bijbel.
Na afloop van Simchat Thora ben ik meteen op mijn e-mail gaan kijken. Vele, vele bemoedigende e-mails, sms-berichten, Whatsapps en (niet-Joodse) mensen die geprobeerd hadden om me te bereiken. Zelfs een Whatsapp vanuit de top van de nationale beveiliging en een bijzonder sensitief en steunend telefoontje van onze Minister van Sociale Zaken, Karien van Gennip. Voelend hoe fijn zo’n steunend teken van belangstelling kan zijn, ben ik zelf ook meteen in de telefoon geklommen om naar ouders, van wie de kinderen in Israël studeren of daar woonachtig zijn, te bellen. Ik hoor grote zorg over de situatie in Israël, maar ook vrees voor wat dit in Nederland gaat betekenen. Als ik het Free Palestine al regelmatig te horen kreeg, jarenlang, gewoon als ik mijn dagelijkse wandeling maakte, dan vraag ik me af of het nu bij naroepen zal blijven.
Helaas heb ik het bange vermoeden dat de steun die nu aan Israël en aan de Joodse Gemeenschap in Nederland wordt uitgesproken, binnen de kortst mogelijke tijd zal omslaan naar begrip voor de Hamas-moordenaars of, zoals de PKN ze nu al betitelt op haar website: de militante strijders terwijl het gewoon criminele terroristen zijn. De PKN-oproep tot gebed in alle aan de PKN aangesloten kerken, getuigt helaas door de regels heen van een ijzige neutrale opstelling. Wat zich afspeelt en veroorzaakt wordt door die zogenaamde strijders is, zoals een Nederlandse journalist die op vele oorlogsfronten aanwezig was geweest, een getuigenis van ongekende wreedheid.
Al jarenlang kreeg ik regelmatig ‘Free Palestine’ te horen tijdens een wandeling. Ik vraag me af of het nu bij naroepen zal blijven.
Terwijl de PKN weer akelig neutraal was, lag het bij de Rooms Katholieke Kerken volledig anders. De Katholieke Raad voor het Jodendom deelde op schrift met de Joodse gemeenschap, een keiharde veroordeling van de ‘niets ontziende terreur van Hamas’ en gaf zorgvuldig neergeschreven bemoedigende woorden naar de Nederlands Joodse gemeenschap. Ook nog een bisschoppelijk telefoontje van Mgr. Woorts met de mededeling dat ook de bisschoppenconferentie nog een brief aan de Joodse gemeenschap zal sturen.
Omdat ik pas vanavond weer thuis ben, kon ik gisteravond de grote solidariteitsbijeenkomst niet bijwonen en ook bij de speciale sjoeldienst georganiseerd door de Joodse Gemeente Amsterdam zal ik ontbreken. Ik voel me schuldig dat ik nu niet in Nederland ben tussen mijn mensen, maar het is zoals het is. Gelukkig hoorde ik dat de solidariteitsbijeenkomst bijzonder succesvol was verlopen en dat onze minister van Justitie en Veiligheid, Dilan Yeşilgöz-Zegerius, haar onverbloemde steun aan Israël en aan de Nederlandse Joodse Gemeenschap heeft toegezegd. Ik had niet anders verwacht, maar het is goed dat ze het ook heeft uitgesproken ten overstaan van de Nederlandse samenleving.
Fijn dat Amsterdam de Israëlische vlag heeft uitgehangen en jammer dat een aantal steden heeft gemeend om dit niet te doen of op zo’n manier dat het voor de Joodse gemeenschap beter zou zijn geweest als ze de vlag gewoon in de mottenballen hadden laten liggen. Verschillende burgemeesters benaderden me met de vraag of ze mogelijkerwijs iets zouden kunnen betekenen.
Wat kan ik doen? Wat kunnen wij Nederlanders doen? Achter Israël staan en blijven staan. De diverse pro-Israël acties steunen. Bidden voor echte sjalom, ook voor de gewone inwoners van Gaza. Ik weet zeker dat de gewone man-in-the-Gaza-Street ook vrede wil en geen enkele behoefte heeft aan oorlog. Maar gezien de gewone inwoners niets te vertellen hebben en alles draait om de moedige Hamas strijders…
Dien God vanuit vreugde, ook als de duisternis groot is en onoverkomelijk lijkt.
Het wachten is nu op de VN-resolutie waarin Israël wordt veroordeeld wegens… Wegens wat weet de VN waarschijnlijk nu nog niet, maar dat de anti-Israël resolutie er zal komen staat buiten kijf.
Dien God met vreugde, want vreugde doorbreekt wetmatigheden. Maar die Vreugde mag niet beperkt blijven tot een puur spiritueel gebeuren. We willen vreugde ‘voor alle bewoners van Uw aarde’, ook voor hen die qua gedrag volledig de verkeerde weg bewandelen. En zeker voor alle slachtoffers, ongeacht geloof, ras of sociale omstandigheden. Sjalom! En: Dien God vanuit vreugde, ook als de duisternis groot is en onoverkomelijk lijkt.
Opperrabbijn Jacobs schrijft regelmatig columns voor Cvandaag.
